Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu nghiên cứu chế tài về tiền ảo để chống rửa tiền

Thủ tướng đánh giá cần quy định tiền ảo trong luật mặc dù hình thức này chưa được công nhận tại Việt Nam nhưng trên thực tế ngày càng nhiều các giao dịch tiền điện tử đang diễn ra.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo giám sát giao dịch tiền ảo

Trong phiên thảo luận chiều ngày 24.10.2022, nêu ý kiến về dự thảo Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi), thủ tướng Phạm Minh Chính đã nói rằng hiện Việt Nam chưa công nhận tiền ảo, vì thế Chính phủ thống nhất rằng chưa quy định loại tiền này trong dự luật khi trình Quốc hội.

Song, theo Thủ tướng, bởi việc tiền kỹ thuật số vẫn được sử dụng phổ biến, thực hiện giao dịch dù pháp luật chưa công nhận.

“Tôi cũng rất sốt ruột về chỗ này khi mình chưa công nhận, nhưng thực tế người ta vẫn giao dịch”, Thủ tướng nói. 

Trước thực tế thay đổi, diễn biến nhanh, lãnh đạo Chính phủ cho rằng,” cần nghiên cứu chế tài phù hợp” và nên giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Nhiều đại biểu Quốc hội góp ý thêm rằng ngoài giao dịch bằng tiền mặt, vàng, ngoại tệ… thì hiện còn rất nhiều loại giao dịch phổ biến khác như tiền ảo

Ông Trình Lam Sinh, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội An Giang, nhận xét nhiều người tham gia vào sàn tiền ảo, và đây có thể thành điểm rửa tiền để tài trợ.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Uỷ viên thường trực Uỷ ban Kinh tế phát biểu cũng cho rằng rửa tiền qua tiền điện tử là nguy cơ hiện hữu, trong bối cảnh các giao dịch qua loại tiền này đang phổ biến.

Đào Hồng Vận, một đại biểu tỉnh Hưng Yên đồng tình, nếu dự luật Phòng chống rửa tiền sửa đổi lần này không quy định về tiền ảo, giao dịch tiền ảo thì “đây sẽ là kẽ hở cho rửa tiền”. Ông ví dụ, tổ chức, cá nhân dùng tiền thật mua tiền ảo, rồi đem tiền ảo ra nước ngoài để chuyển thành tiền thật, tức là dễ dàng chuyển tiền ra nước ngoài mà không bị nhà nước quản lý.

Chính phủ khuyến cáo theo dõi các hình thức rửa tiền bằng tiền ảo 

Nêu ý kiến tại tổ TP HCM, Phó chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng an ninh Nguyễn Minh Đức chỉ ra bảy thủ đoạn rửa tiền “bẩn”.

Thủ đoạn đầu tiên là các đối tượng lập công ty vỏ bọc mua bán khống hàng hóa. Cơ quan điều tra đã làm rõ rất nhiều công ty vỏ bọc được lập ra để rửa tiền. Ông Đức dẫn chứng, gần đây là vụ một cá nhân cùng đồng phạm đã câu kết với nhân viên 3 ngân hàng để chuyển trái phép 30.000 tỷ đồng ra nước ngoài, thông qua việc thành lập 8 công ty để xuất khẩu hàng hoá. Theo Phó chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng an ninh, dự luật Phòng chống rửa tiền hiện nay chưa đủ hành lang pháp lý để kiểm soát việc lập các công ty vỏ bọc.

Thủ đoạn khác là rút “tiền bẩn” qua các nền tảng trò chơi trực tuyến, điển hình là vụ việc của Phan Sào Nam, Nguyễn Văn Dương đã được Bộ Công an triệt phá. Ông Đức phân tích, người chơi có thể dùng tiền mặt để đổi ra thẻ, xèng để tham gia trò chơi, sau khi kết thúc thì đổi thẻ thành tiền mặt. Đối tượng phạm tội rửa tiền cũng dùng tiền “bẩn” chơi trò chơi trực tuyến, rồi đổi thành tiền mặt. Như vậy, tiền “bẩn” biến thành tiền “sạch”.

Thậm chí có cả thủ đoạn núp bóng, gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch. Ông Đức cho biết, trước đây ngân hàng có Quyết định 1437 không cho phép chuyển tiền ra nước ngoài quá 5.000 USD. Nhưng Nghị định 70/2014 không giới hạn số tiền chuyển nữa, với mục tiêu để nền kinh tế phát triển tốt lên.

Ông dẫn chứng trường hợp một đối tượng tại quận 7 (TP HCM) đi du lịch sang Bồ Đào Nha, thông qua luật sư mở tài khoản ngân hàng tại đây để làm từ thiện. Trong 24 giờ, gia đình người này đã chuyển sang 200.000 euro do không bị giới hạn số tiền chuyển.

Ngoài ra, còn có thủ đoạn rửa tiền qua chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người hưởng thừa kế. Phó chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng an ninh nói, thủ đoạn này hiện chưa phổ biến, song các đối tượng sẽ lợi dụng người được thừa kế ở nước ngoài thì có thể chuyển tiền thoải mái, không bị ngăn chặn. Dự thảo luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) hiện chưa tính toán đến thủ đoạn này để phòng tránh.

Thủ đoạn nữa được ông Đức nêu là rửa tiền qua nhờ người thân mua, chuyển nhượng, tặng bất động sản; mua cổ phiếu, trái phiếu. Với thủ đoạn rửa tiền này, ông Nguyễn Mạnh Hùng nhận xét, mua bán nhà, ôtô hay nhiều loại tài sản giá trị lớn hiện nay đều bằng tiền mặt, không qua hệ thống ngân hàng để tránh đánh thuế.

Ông đề nghị, sửa Luật Phòng chống rửa tiền lần này cần nghiên cứu bổ sung quy định bắt buộc giao dịch qua ngân hàng với các hoạt động như mua, bán, cho thuê bất động sản; mua, bán sáp nhập doanh nghiệp…

Trước nguy cơ rửa tiền, các đại biểu đề nghị dự luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) cần bổ sung quy định về tiền ảo, giao dịch tiền ảo. Dự luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình một kỳ họp. Theo chương trình, Quốc hội sẽ thảo luận tại nghị trường ngày 01/11 và thông qua vào cuối kỳ họp thứ 4.a.